Polen in Plan Zuid is een kameropera op muziek van Caroline Ansink naar een libretto van Olaf Mulder. Zij is gebaseerd op het gelijknamige boek van Daniel Vermeulen. De opera is een klein epos over menselijke veerkracht, die ons behoeden kan voor wegzinken in de verlammende herinnering van een pijnlijk verleden.
Met:
Hans de Vries, bariton; Myra Kroese, alt; Julia Bronkhorst, sopraan.
Instrumentaal ensemble met Caroline Ansink, fluit; Lotte Beukman, cello; Michel Marang, klarinet; Peter van Os, accordeon.
Polen in Plan Zuid ging in première op 19 april 2015, in de synagoge van de liberaal joodse gemeente in Amsterdam. Daarna volgden uitvoeringen in Enschede, Zwolle, nogmaals Amsterdam en Den Haag.
Het verhaal
Daniel, een jochie van zes, ondergaat de cultuurschok van Brabants katholiek jongetje dat hij dacht te zijn, tot joodse jongen die hij plotseling moet zijn als hij in 1945 teruggehaald wordt van zijn onderduikadres. Hij herkent zijn eigen moeder niet meer.
Zij en haar familieleden, die de oorlog ternauwernood hebben overleefd, zijn niet goed bij machte om hem te helpen met zijn ontreddering. Hij dreigt te verzinken in verbittering jegens zijn familieleden, die het moeilijk valt om hun joodse identiteit op een positieve manier op hem over te dragen.
Als student worstelt hij zich los van zijn milieu, maar hij krijgt te maken met bedekt en openlijk antisemitisme. Hij vraagt zich af waardoor hij zo’n wantrouwende levenshouding heeft gekregen.
Hij probeert aan zich zelf en de situatie te ontsnappen door naar Israël te gaan, maar ook daar voelt hij zich niet thuis.
Als hij uit Israël terugkomt overlijdt zijn moeder. Zijn familieleden monopoliseren de rouw met hun dwingende rituelen, zodat hij niet aan zijn verdriet toekomt.
Een raadselachtig meisje komt steeds op zijn pad. Ze plaagt hem, daagt hem uit en schopt tegen hem aan. Daardoor geeft zij hem, woordeloos, de boodschap dat hij op eigen kracht het leven aan kan.
Ze maakt een eind aan zijn somber gefilosofeer en houdt hem broodnuchter voor: ‘de enige zin van het leven is…: zin in leven!’
Pas dan kan hij met een frisse blik op zijn verleden terugkijken. Zijn moeder doemt nog één keer op voor zijn geestesoog en neemt dan op waardige wijze afscheid.
Uit de pers:
‘Deze productie met bescheiden pretenties heeft grote kwaliteiten. De muziek is prachtig…licht en melodieus…. Het toneelbeeld is uiterst eenvoudig en effectief…’,
aldus Max Arian in ‘de Theaterkrant’, die de voorstelling met vijf sterren beloonde.
Mogelijkheden
De productie staat open voor herneming elders in Nederland. Verzoeken daartoe kunnen besproken worden met Julia Bronkhorst, brellz@telfort.nl of via het contactformulier.
De productie vergt geen toneeltechniek en kan overal worden gespeeld waar voldoende ruimte is voor het instrumentaal ensemble en voor een speelvlak van minimaal 5 x 6 meter.
Een educatief programma voor middelbare scholen kan indien gewenst ook geboden worden.
Er is een verkorte variant van de productie beschikbaar in het Engels.
